Sejm walny – zjazd władcy, senatu oraz sejmu (trzech stanów sejmujących); pierwszy odbył się w 1493 w Piotrkowie. Ruch egzekucyjny - dążenie szlachty do przeprowadzenia reform w państwie (m. in. zwrotu nadanych magnaterii królewszczyzn); nasilił się za panowania Zygmunta Augusta. 2. Rozwój gospodarczy Polski w dawnej Polsce zjazd całej szlachty na sejm: Krzyżówka zagadka literowa polegająca na wpisywaniu odgadywanych haseł w rubryki krzyżujące się ze sobą Nowy Korczyn – miasto w Polsce położone w województwie świętokrzyskim, w powiecie buskim, siedziba gminy Nowy Korczyn [3]. Liczy ok. 1000 mieszkańców. Miasto królewskie w powiecie wiślickim województwa sandomierskiego w drugiej połowie XVI wieku [4]. Rokosz, od ap. rokosz 'zjazd szlachty', później 'bunt, powstanie' SXVI(w), SEB , 'zjazd; bunt, powstanie, spisek; zbrojna opozycja przeciw władzy w dawnej Polsce' SW Słownik Nazwiska w Polsce PAN Zajazd to dzisiaj inaczej karczma, gospoda, motel. Warto jednak wiedzieć, że przed wiekami słowem tym nazywano coś zupełnie innego. W dawnej Polsce zajazdem było ‘zajęcie siłą czyjejś posiadłości będące egzekucją wyroku sądowego dokonaną przez stronę wygrywającą’. Pamiętamy wszyscy z „Pana Tadeusza” spór o zamek W czasie, gdy brakowało króla jego obowiązki pełnił interreks. W wyniku otrzymywanych w ciągu wieloletnim procesie przywilejów szlachta zagwarantowała sobie nietykalność osobistą i majątkową, była zwolniona z obowiązku opłacania ceł i miała monopol na handel zbożem. Od 1578 roku szlachta miała odrębny trybunał sądowniczy Goźdź-Roszkowski Krzysztof, Z badań nad nietykalnością majątkową polskiej szlachty. Postanowienia przywilejów z lat 1386–1454, „Studia z dziejów państwa i prawa polskiego”, t. 10, (2007), s. 15–32. Grzybowski Konstanty, Teoria reprezentacji w Polsce epoki Odrodzenia, PWN, Warszawa 1959. Kołacz M., Powinności chłopskie w ziemi chełmskiej w XV–XVI wieku [w:] Między Zachodem a Wschodem, t. 4: Życie gospodarcze Rzeczypospolitej w XVI-XVIII wieku, red. J. Wijaczka, Wydawnictwo Adam Marszałek 2007. Wroniszewski J., Szlachta ziemi sandomierskiej w średniowieczu. Zagadnienia społeczne i gospodarcze, Wydawnictwo Historyczne -zjazd szlachty zamieszkującej dany obszar-wojsko szlacheckie zwoływane w razie zagrożenia państwa - wybór króla wykonywane przez szlachtę-szczególne uprawnienie przyznane osobie lub grupie ludzi - najważniejszy sejm w dawnej Rzeczypospolitej sejmik, pospolite ruszenie, wolna elekcja, przywileje, sejm walny. Plissss na jutro Demokracja szlachecka w Polsce i jej ocena. poleca 85% 285 głosów. Treść. Grafika. Filmy. Komentarze. Pod koniec XV, a na początku XVI wieku wykształcił się w Polsce ustrój demokracji szlacheckiej. Szlachta zaczęła odgrywać dominującą rolę w państwie, kosztem króla i magnaterii. Polska szlachta była wyjątkowo zaangażowana w Fyb0Ixj. Autor: Sebastian Adamkiewicz Tagi: Artykuły, Historia polityczna, Historia państwa i prawa, XVI-XVII wiek, Polska, Kresy WschodnieOpublikowany: 2009-04-08 20:12Licencja: wolna licencjaWielkie Bezkrólewie po śmierci Zygmunta Augusta było kluczowym sprawdzianem obywatelskości dla ówczesnych elit politycznych. Rozliczne problemy natury polityczno-ustrojowej wymagały od nich maksymalnego zaangażowania i dojrzałości. Ogromną rolę w tych dniach odegrało rycerstwo ziem ruskich, w dużej mierze kreujące politykę obozu Bezkrólewie – zobacz też: Staropolski parlamentaryzm - jak funkcjonował ustrój I RP?W XIV wieku nastąpił proces poszerzania terytorium Królestwa Polskiego o ziemie ruskie. Dawna, potężna Ruś Kijowska, pod wpływem rozbicia dzielnicowego i najazdów tatarskich, ulegała rozkładowi. Jej dziedzictwo przejęło księstwo włodzimiersko-suzdalskie, w którym od XIV wieku coraz większe znaczenie odgrywał gród moskiewski. Rozszerzać ono będzie swoje wpływy na terenach północno-wschodnich dawnej potęgi ruskiej. Do walki o pozostałą część Rusi stanęły: odradzające się Królestwo Polskie, Wielkie Księstwo Litewskie oraz Węgry. Ostatecznie dziedzictwo Kijowa podzielone zostało pomiędzy Litwę a Polskę. W 1340 roku włączono do Królestwa Ruś Czerwoną. W roku 1366 w rękach polskich znalazła się część Podola. W 1377 nastąpiło siłowe włączenie ziemi chełmskiej, która stała się częścią województwa ruskiego utworzonego z terytoriów Rusi Czerwonej, choć z zachowaną własną hierarchią urzędniczą (do szczebla kasztelana), a później także miejscem sejmikowania. W 1462 roku w skład Korony weszła ziemia bełska. W 1569, na mocy unii lubelskiej, do Królestwa włączone zostały również Wołyń, pozostała część Podola, kijowszczyzna i bracławszczyzna. Jak pisze Natalia Jakowenko: […] podzielona do tego czasu między dwa państwa, Koronę Polską i Wielkie Księstwo Litewskie, większość regionów Rusi (Ruś Halicka, Podole, Chełmszczyzna, Wołyń i ziemie naddnieprzańskie) po raz pierwszy połączyła się w jeden organizm polityczny w obrębie tego samego Ruthenus, natione PolonusProces wchłaniania terytoriów ruskich, splatał się również z wdrażaniem na nich polskiego sposobu administrowania, a więc struktur urzędniczych, prawa, zwyczajów, a także kultury politycznej, w tym kształtującej się demokracji szlacheckiej. Najwcześniej procesowi temu uległy ziemie włączone do Królestwa w XIV wieku. W 1434 przywilej jedleński zrównał szlachtę ruską w prawach ze szlachtą polską. Problemy z respektowaniem zapisu przywileju przez lokalnych możnych, doprowadził do zawiązania we Lwowie konfederacji nawołującej szlachtę ruską do czynnego udziału w życiu politycznym i korzystania z przyznanych tego momentu Ruś stała się jednym z elementów wspólnoty koronnej i czynnym uczestnikiem życia politycznego. Stanisław Orzechowski pisał będzie zresztą, iż utworzył się na tym terytorium specyficzny rodzaj człowieka – „gente Ruthenus, natione Polonus”. Oznacza to, że szlachta tych ziem łączyła bycie etnicznymi Rusinami i kulturowe związanie z daną ziemią, ze świadomością swojej obywatelskości, wynikającej z przynależności do polskiej wspólnoty szlacheckiej. W 1464 roku szlachta ziemi lwowskiej i żydaczowskiej zwołała konfederację w obronie przed nadużyciami władzy ze strony Andrzeja Odrowąża – wojewody ruskiego i starosty generalnego Rusi Halickiej. Szlachta tego terytorium brała również czynny udział w działalności ruchu egzekucji praw, a Mikołaj Sienicki – podkomorzy chełmski – stał się jednym z jej liderów. Zygmunt II August Polskie zwyczaje prawne i ustrojowe o wiele później kształtować się zaczęły na terytoriach ruskich należących przed 1569 do Litwy. Dopiero II Statut litewski i reforma administracji przeprowadzona przez Zygmunta Augusta w latach 1565-1566, wprowadziły podział Wielkiego Księstwa na województwa, i ustanowiły centra sejmikowe na poziomie powiatów. Na południowych ziemiach ruskich utworzono województwo kijowskie, bracławskie i wołyńskie, które już trzy lata później weszły w skład Korony. Środkowa część dawnej Rusi Kijowskiej – Polesie i ziemie białoruskie – pozostały w składzie Wielkiego Księstwa Bezkrólewie. KryzysPrawdziwym sprawdzianem dojrzałości politycznej mieszkańców ziem ruskich było Wielkie Bezkrólewie przypadające na lata 1572-1576. Rzeczpospolita stanęła wówczas na progu wielkiego kryzysu politycznego i ustrojowego. Brak odpowiednich regulacji prawnych związanych z organizacją państwa w okresie interregnum postawił ówczesne elity polityczne przed trudnym zadaniem utrzymania państwa, które jak pisał Stanisław Płaza: przekształcone za ostatnich Jagiellonów w jednolity organizm, stanowiło jeszcze gmach niewykończony, a co gorsza rozdzierany siłami odśrodkowymi: narodowościowymi, religijnymi, antagonizmami społecznymi, wreszcie wciąż żywymi jeszcze partykularyzmami pozbawione króla państwo musiało funkcjonować i wypełniać swoje podstawowe zadania, do czasu elekcji nowego władcy. Szereg uprawnień monarszych takich jak sądownictwo, prawo do zwoływania zgromadzeń, finansowanie obrony granic, czy obsadzanie wakansów, musiało zostać tymczasowo przejęte przez instytucje władzy centralnej. Poradzić sobie musiała z tym jednak elita pozbawiona doświadczeń bezkrólewia i zmuszona do działania na podstawie precedensów opartych na dotychczasowych formach w chaosieZiemie ruskie znalazły się w szczególnie trudnej sytuacji. Znad granicy południowej dochodziły coraz częstsze informacje o grożącym najeździe tatarskim. Co gorsza zbliżał się okres wypłaty żołdu dla wojsk obrony potocznej. Wobec śmierci króla, który zgodnie z prawem posiadał obowiązek opłacania wojska zaciężnego, powstało pytanie kto ma wziąć za to odpowiedzialność. Zagrożenie południowo-wschodnich rubieży wzrastało co wzbudzało zrozumiały na ziemiach ruskich pogłębiał chaos informacyjny panujący w pierwszych dniach bezkrólewia. Dochodziły tam bowiem sprzeczne informację dotyczące okoliczności śmierci władcy i sytuacji w Rzeczpospolitej. Mikołaj Sienicki skarżyć się będzie później wielokrotnie, iż Rusini o śmierci króla ledwo się od furmanów wywiedzieli. Brak informacji, a także liczne sprzeczności, wzmagał poczucie grozy. Mieszkańcy ziem ruskich czuli się odizolowani od życia politycznego Korony, skąd dochodziły mgliste wieści o konflikcie, który wybuchł w łonie senatu pomiędzy marszałkiem wielkim koronnym Janem Firlejem a Jakubem Uchańskim arcybiskupem gnieźnieńskim, o zwierzchność nad Radą, która zgodnie z artykułami z 1530 i 1537 roku, przygotować miała elekcję nowego władcy. Kolejnym ważnym problemem stał się niepokój tutejszych elit szlacheckich (zwłaszcza ziemi wołyńskiej i bełskiej, co wyrażą w aktach konfederacji), związany z ewentualną rewizją postanowień unii lubelskiej, do czego to śmiało nawoływali Litwini. Mieszkańcy tych ziem wyraźnie zaś opowiadali się za pozostaniem w granicach Korony. Ciekawy jest tu zwłaszcza głos ziemi bełskiej, choć już dawno włączonej do Królestwa, to jednak obawiającej się zmian. Rusi dotyczyły też problemy, które dotykały każdą z ziem. Kwestie sposobu wyboru nowego króla, organizacji doraźnego sądownictwa czy zapewnienia bezpieczeństwa e-book Sebastiana Adamkiewicza „Zrozumieć Polskę szlachecką”Sebastian Adamkiewicz„Zrozumieć Polskę szlachecką”Wydawca: PROMOHISTORIA [ Format ebooków: PDF, EPUB, MOBI (bez DRM i innych zabezpieczeń)Książkę można też kupić jako audiobook, w tej samej cenie. Przejdź do możliwości zakupu audiobooka!KonfederacjeSzereg problemów, które pokrótce przedstawiłem, zmusił elity polityczne ziem ruskich do szybkiego działania. Wobec braku informacji o działaniu władz centralnych, zaledwie kilka dni po śmierci króla samorzutnie organizować się zaczęły zjazdy szlacheckie, które przybierając formę konfederacji, która – jak pisze E. Dubas-Urwanowicz – legalizować miała decyzje szlachty, które wchodziły w kompetencje królewskie. Mikołaj Sienicki 17 lipca 1572 roku zebrał się w Krasnymstawie – z inicjatywy Mikołaja Sienickiego – zjazd szlachty ziemi chełmskiej. Zaledwie kilka dni później (21 lipca) zebrali się bełżanie, a 27 lipca odbył się w Łucku zjazd szlachty ziemi wołyńskiej. Każdy z tych zjazdów podnosi sprawę niedoinformowania związanego z pierwszymi dniami bezkrólewia. Chełmianie zdecydowali się nawet wysłać specjalnego posła, Jana Sarnickiego, w poszukiwaniu zjazdów o charakterze aktach konfederacji wyrażona jest również troska o jedność Rzeczpospolitej – w tym zachowanie postanowień unii lubelskiej – oraz szybką i spokojną elekcję nowego władcy. Doraźnie rozwiązany został problem sądownictwa i bezpieczeństwa wewnętrznego ziem, poprzez powołanie pełnomocników stojących na czele sądów kapturowych, tak jak miało to miejsce w ziemi bełskiej i chełmskiej. Dodatkowym wzmocnieniem miała być formuła konfederacji i sankcja związana z łamaniem postanowień aktu, jaką było zbrojne wystąpienie pospolitego ruszenia danej ziemi przeciwko łamiącemu zasady zjazdy nie były jednak w stanie rozwiązać wszystkich problemów, zwłaszcza związanych z obronnością. Czekano na informacje o zjazdach ponadlokalnych, czy też postanowieniach lipca 1572 roku, wojewoda ruski i hetman wielki koronny Jerzy Jazłowiecki, zwołali na 31 lipca do Glinian, w miejsce okazowań wojska dla województwa ruskiego, zjazd szlachty „wszystkich ziem ruskich”. Pod tym pojęciem rozumieć jednak należy jedynie terytoria wchodzące w skład województwa ruskiego, a więc ziemie: lwowską z powiatem żydaczowskim, przemyską, sanocką, halicką i prawdopodobnie odzew był o wiele szerszy. Na obradach pojawiły się rzesze szlachty, a wśród nich również rycerstwo z Wołynia, Podola i ziemi bełskiej. Spóźnieni przybyli też chełmianie. Autor anonimowego diariusza zanotuje: Szlachty, urzędników ziemskich wielka liczba także im nie tylko budowanie […] ale i chłodników żadnych od pana starosty lwowskiego Mikołaja Herbuta pobudować zdołać nie mogli i musieli na podwórzu, płoty połamawszy, wielkim kołem, osobami tylko swoimi stawać ku namowom od czwartku zacząwszy aż do niedzieli od poranku do samego wieczora, przy wielkiej niepogodzie, która na te dni były niezwykle burzliwe, a szczegółowy przekaz ze zjazdu, jaki dotrwał do naszych czasów, pokazuje nam ogrom zamieszania i chaosu informacyjnego, w jakim tkwiły ziemie ruskie. Przede wszystkim informacje o sytuacji Rzeczpospolitej docierały na Ruś z różnych źródeł. O ile szlachta ziemi chełmskiej położonej na szlakach handlowych z Korony na Litwę, otrzymywała wieści z Wielkiego Księstwa i mgliście orientowała się o działaniach prymasa Jakuba Uchańskiego, który jeszcze przed śmiercią króla prowadził aktywną korespondencję z tamtejszymi liderami politycznymi – Janem Chodkiewiczem i Mikołajem Radziwiłłem „Rudym” – o tyle pozostała część Rusi czerpała informację raczej z kręgów małopolskich, wiedząc o inicjatywach podejmowanych przez Jana posłów!Sytuacja ta wzbudziła niemałe wzburzenie wśród zgromadzonej szlachty, która pomstowała na partykularyzm i niewypełnienie przez senatorów obowiązków narzuconych prawem. W szczególności narzekano na brak informacji, co rodzić mogło podejrzenia o rozgrywanie własnych gier politycznych, niezgodnych z zasadami i zwyczajem Rzeczpospolitej. Do głosów szlacheckich dołączyli również senatorowie, którzy narzekali, że nikt ich na zjazdy – ani krakowski zorganizowany przez Firleja, ani łowicki zwołany przez Uchańskiego – nie o zwołanym przez Jana Firleja, na mocy uniwersału krakowskiego, zjazdu senatorów do Knyszyna, zgromadzeni postanowili wysłać tam posłów, aby byli oni nie tylko „ustami” ziem ruskich, ale również świadkami decyzji senatorów. Na czele delegacji stanął Mikołaj Sienicki. Oprócz tego, zjazd w Glinianach przyjął doraźne rozwiązania obronne, zwołując w każdej z ziem pospolite ruszenie. Coraz więcej problemów sprawiało jednak nieopłacone wojsko, które licznie przybyło w tych dniach do Glinian. Część długów zgodził się nie siebie wziąć hetman Jazłowiecki, oczekując jednak zwrotu z kasy królewskiej. Zjazd w Glinianach usankcjonował również organizację sądownictwa po zakończeniu zjazdu wydelegowani posłowie ruszyli w drogę do Knyszyna. Ruś powoli wychodziła z izolacji politycznej…Polecamy e-book Marka Groszkowskiego „Batoh 1652 – Wiedeń 1683. Od kompromitacji do wiktorii”Marek Groszkowski„Batoh 1652 – Wiedeń 1683. Od kompromitacji do wiktorii”Wydawca: PROMOHISTORIA [ Format ebooków: PDF, EPUB, MOBI (bez DRM i innych zabezpieczeń)Wybrana bibliografiaŹródła rękopiśmienne:Biblioteka Muzeum Narodowego im. Czartoryskich w Krakowie: rkps 80, 81, Biblioteka Publiczna im E. Raczyńskiego w Poznaniu: rkps opracowane:Akta grodzkie i ziemskie z czasów Rzeczpospolitej, z archiwum tzw. bernardyńskiego we Lwowie (AGiZ). Lauda wiszyńskie, wyd. A. Prochaska, T. XX, Lwów sejmikowe województwa krakowskiego, T. I, wyd. S. Kutrzeba, Kraków sejmikowe województwa poznańskiego i kaliskiego, T. I, cz. 1, wyd. W. Dworaczek, Poznań Jana Zamoyskiego, t. I, 1553-1579, wyd. W. Sobieski, Warszawa de Valois et la Polonie en 1572 par le Marquis de Noailles Tome troisieme, Paris , T, III, Broel Plater, Zbiór pamiętników do dziejów polskich, T. I-III, Warszawa Dubas-Urwanowicz, Uchwała szlachty-secesjonistów ze zjazdu w Stężycy, 4 czerwca 1575 roku, w: Haus-, Hof- und Staatsarchiv, Wiedeń, Polen I 25, nlb, „Białostockie Teki Historyczne”, t. III, 2005Reinhold Heidenstein, Dzieje Polski od śmierci Zygmunta Augusta do roku 1594, T. I, Petersburg Orzelski, Bezkrólewia ksiąg ośmioro, 1572-1575, wyd. K. Kuntze, Kraków Adamkiewicz, Mikołaj Sienicki w latach 1572-1576 [maszynopis pracy magisterskiej], Łódź Besala, Stefan Batory, Warszawa Dubas-Urwanowicz, Problemy obronności kraju na koronnych zjazdach szlacheckich przed pierwsza konwokacją (lipiec 1572-styczeń 1573), [w:] Wojsko. Społeczeństwo. Historia. Prace ofiarowane profesorowi Mieczysławowi Wrzoskowi w sześćdziesiątą piątą rocznicę Jego urodzin, Białystok Stosunek Korony do unii z Litwą w latach 1562-1574, „Studia podlaskie”, t. V, Białystok Stronnictwa polityczne czy grupy interesów na zjeździe stężyckim (maj-czerwiec 1575) [w:] Miasto-Region-Społeczeństwo. Studia ofiarowane profesorowi Andrzejowi Wyrobiskowi w sześćdziesiąta rocznicę Jego urodzin, Białystok Kiedy problemy lokalne stają się racja stanu państwa. Konfederacje pierwszych dwóch bezkrólewi w XVI-wiecznej Rzeczpospolitej [w:] Spory o państwo w dobie nowożytnej. Między racja stanu a partykularyzmem, pod. red. Z. Anusika, Łódź Koronne zjazdy szlacheckie w dwóch pierwszych bezkrólewiach po śmierci Zygmunta Augusta, Białystok Gruszecki, Walka o władzę w Rzeczpospolitej Polskiej po wygaśnięciu dynastii Jagiellonów (1572-1573), Warszawa Grzybowski, Mikołaj Sienicki – Demostenes sejmów polskich [w:] Odrodzenie i Reformacja w Polsce, t. II, Grzybowski, Jan Zamoyski, Warszawa Jakowenko, Historia Ukrainy do końca XVIII w., Lublin Kamieniecki, Zjazd jędrzejowski w 1576 r. [w:] Studia historyczne wydane ku czci Wincentego Zakrzewskiego, Kraków Kaniewska, Małopolska reprezentacja sejmowa za czasów Zygmunta Augusta 1548–1572, Kraków Opaliński, Zjazd w Jędrzejowie w 1576 roku, „Kwartalnik Historyczny”, 2/2002, s. Piliński, Bezkrólewie po Zygmuncie Auguście i elekcja króla Henryka, Kraków Płaza, Próby reform ustrojowych w czasie pierwszego bezkrólewia (1572-1574), Kraków Wielkie bezkrólewia, Kraków Prochaska, Sejmiki Wiszyńskie w czasach trzech elekcji pojagiellońskich, „Kwartalnik Historyczny”, t. XVIII, z. 3 (1903).Anna Sucheni-Grabowska, Sejmy w latach: 1540-1586, [w:] Historia sejmu polskiego, t. I, pod red. J. Michalskiego, Warszawa Wierzbowski, Jakub Uchański arcybiskup gnieźnieński (1502-1589) [w:] Uchańściana, t. V, Warszawa Zakrzewski, Po ucieczce Henryka. Dzieje bezkrólewia 1574-1575, Kraków 1878. Zredagował: Kamil Janicki Lubisz czytać artykuły w naszym portalu? Wesprzyj nas finansowo i pomóż rozwinąć nasz serwis! 17 lipca Polacy zmierzą się z elitarną Gwardią Carską, a my doświadczymy mało znanej, lokalnej historii na własnej Wysokomazowiecki rozpocznie się 17 lipca o godz. w Muzeum Rolnictwa. Do godz. będą tu pokazy fechtunku, tańca, jazdy konnej, turnieje strzeleckie i historyczne zabawy dla dzieci. Odbędzie się też konkurs z wiedzy o powstaniu listopadowym. O obejrzymy widowiskową rekonstrukcję bitwy, a o godz. 18 - spektakl "Damy i Huzary" w wykonaniu teatru "Parabuch".Publiczność będzie mogła nie tylko podziwiać stroje i broń z czasów powstania listopadowego. Chętni dostaną do ręki szablę, by ściąć głowę... kapusty, a najmłodsi doświadczą żelaznej dyscypliny podczas żołnierskiej ma miejsca na nudęPułapką, w jaką wpadają organizatorzy corocznych rekonstrukcji historycznych, jest powtarzalność inscenizacji, a co za tym idzie spadające zainteresowanie publiczności. W Ciechanowcu nie będzie z tym problemu. Każdy kolejny Zajazd Wysokomazowiecki przywołuje historyczne wydarzenia z innej epoki. Była już tematyka tatarska, powstanie styczniowe, czy ostatni bój o niepodległość Polski. Pokazuje to, jak bogatą przeszłość ma ten W tym roku odtworzymy czasy powstania listopadowego - mówi Norbert Tomaszewski, z działu historycznego Muzeum Rolnictwa im. ks. K. Kluka w mniej znanaRekonstruktorzy z Warszawy chcą przypomnieć trzy wydarzenia. Gdy zimą 1831 r. Rosjanie wkroczyli na teren Królestwa Polskiego i przeprawiali się przez most w Ciechanowcu, czoła stawiła im (jako jedyna w Królestwie) Straż Bezpieczeństwa, złożona z tutejszej szlachty i mieszczan. Oddział został powołany przez dyktatora maju tego samego roku, zanim jeszcze doszło do słynnej bitwy pod Ostrołęką, gen. Tomasz Łubieński przejął tu magazyn carski. Trzeci wątek to wyprawa wojsk polskich na "ziemie zabrane" (wycofywali się przez Ciechanowiec). - Chcemy też zaprezentować postać księdza Feliksa Kowalskiego, oficera liniowego powstania, który urodził się w Ciechanowcu - dodaje jest pewne - miłośników historii i dobrej zabawy nie powinno zabraknąć 17 lipca w Ciechanowcu. STRONA GŁÓWNA2016-10-24Autor: Katarzyna Podczaska1. Opracowania ogólneAbsolwenci Gimnazjum i Liceum Świętej Marii Magdaleny w Poznaniu 1805-1950, opr. A. Białobłocki, Poznań 1995. Adressbuch des Grundbesitzes im Grossherzogthum Posen, Berlin 1872. Aktywność gospodarcza ziemiaństwa w Polsce w XVIII-XX wieku, pod red. W. Cabana i M. B. Markowskiego, Kielce 1994. Aktywność kulturalno-oświatowa mazowieckich ziemian w XIX i XX wieku. Materiały z I konferencji naukowej z cyklu Ziemianie Mazowsza, Gołotczyzna 20 VI 2007, pod red. B. Umińskiej, Ciechanów 2007. Alek-Kowalski T., Formy organizacji i popierania nauki w Wielkopolsce. Socjologiczne studium porównawcze, Wrocław etc. 1970. Archiwalia rodzinno-majątkowe i kolekcje w zasobie Archiwum Państwowego w Białymstoku, opr. M. Kietliński, Białystok 2007. Beauvois D., Walka o ziemię. Szlachta polska na Ukrainie prawobrzeżnej pomiędzy caratem a ludem ukraińskim 1863-1914, Sejny 1996. Bogucki A., Dziedzictwo kultury szlachecko-ziemiańskiej w Bydgoszczy i okolicach, Bydgoszcz 2013. Boguski J., Rodziny drobnoszlacheckie okolic Czerwina, Ostrołęka 1999. Boguski J., Rodziny ziemiańskie okolic Ostrołęki, Ostrołęka 1996. Borkowska E. H., Rola Wielkopolan w życiu narodowym Górnego Śląska w końcu XIX i na początku XX wieku. Zarys problematyki, Gliwice 2012. Borowiak DS., Sprawa ordynacji rydzyńskiej na tle walki o ziemię w Poznańskiem na przełomie XIX i XX wieku, Poznań 2008. Borowski S., Rozwarstwienie wsi wielkopolskiej w latach 1807-1914. Studium statystyczne nad społecznymi i ekonomicznymi następstwami włączenia wsi w orbitę rynku, Poznań 1962. Bruchnalska M., Z obrony bohaterskiego Lwowa i Małopolski Wschodniej. Udział ziemianek, Lwów 1930. Chlebowska A., „Stare panny”, wdowy i rozwiedzione. Samotne szlachcianki w Prusach w latach 1815-1914 na przykładzie prowincji Pomorze, Szczecin 2012. Chorązki M., Ziemianie wobec wojny. Postawy właścicieli ziemskich województwa krakowskiego w latach 1939-1945, Kraków 2010. Dąbrowski J., Ziemianie Wileńszczyzny w Powstaniu Styczniowym 1863 roku. Przebieg powstania i udział w nim rodu Koziełł-Poklewskich oraz innych ziemian powiatu wilejskiego, Poznań 2001. Dębicka E., Genealogia psychiczna, Biblioteka genealogiczna t. 11, Wrocław 2012. Downar-Zapolska A., Poglądy ziemiaństwa polskiego Wielkiego Księstwa Poznańskiego i Pomorza Gdańskiego ma pracę w rolnictwie w latach 1871-1914, Poznań 1990. Drewicz M., Prawo o wywłaszczeniu ziemian i likwidacji większych majątków ziemskich w Polsce w latach 1919-1952 jako czynnik zmiany społecznej oraz wykaz imienny nieruchomości ziemskich podlegających wykupowi przymusowemu na lata 1926-1939, Warszawa 1927. Dworecki Z., Poznań i Poznaniacy w latach drugiej Rzeczypospolitej 1918-1939, Poznań 1994. Dziedzictwo. Ziemianie polscy i ich udział w życiu narodu, pod red. T. Chrzanowskiego, Kraków 1996. Dzieje Wielkopolski, t. 2 (lata 1793-1918), pod red. W. Jakóbczyka, Poznań 1973. Dzieje wsi wielkopolskiej, pod red. W. Rusińskiego, Poznań 1969. Encyklopedia Kresów, Kraków 2007. Epsztein T., Edukacja dzieci i młodzieży w polskich rodzinach ziemiańskich na Wołyniu, Podolu i Ukrainie w II poł. XIX w., Warszawa 1998. Epsztein T., Polska własność ziemska na Ukrainie. Gubernia kijowska, podolska i wołyńska w 1890 r., Warszawa 2008. Epsztein T., Spis ziemian Rzeczypospolitej Polskiej w roku 1930, Warszawa 1996. Epsztein T., Z piórem i paleta. Zainteresowania intelektualne i artystyczne ziemiaństwa polskiego na Ukrainie w II połowie XIX w., Warszawa 2005. Epsztein T., Ziemianie polscy na Wołyniu w XIX i XX w., Niepodległość i Pamięć. Czasopismo muzealno-historyczne, R. 15: 1008, nr 1, s. 79-198. Epsztein T., Ziemiaństwo w historiografii polskiej po 1989 r. Próba charakterystyki, Ciechanowskie Studia Muzealne, t. 5: 2007, s. 9-21. Fedorowicz J., Konopińska J., Marianna i róże. Życie codzienne w Wielkopolsce w latach 1890-1914 w tradycji rodzinnej, Warszawa 1977. Frankowski J., Zadłużenie gospodarstw rolnych w województwie poznańskim w latach 1932-36, Poznań 1938. Frycz K. S., Ziemiaństwo, Myśl Narodowa nr 17: 1935. Gałka B. W., Ziemianie i ich organizacje w Polsce lat 1918-1939, Gdynia 1992. Gałka B. W., Ziemianie w parlamencie II Rzeczypospolitej, Toruń 1999. Gałkowski P., Ziemianie i ich własność w Ziemi Dobrzyńskiej w latach 1918-1947, Rypin 1999. Gapys J., Ziemianie – członkowie wspierający Radę Główną Opiekuńczą 1939-1945, Almanach Historyczny, t. 9: 2007, s. 159-182. Gapys J., Ziemiaństwo w dystrykcie radomskim 1939-1945. Postawy społeczne i polityczne, Dzieje Najnowsze. Kwartalnik poświęcony historii XX wieku, nr 2: 2002, s. 85-92. Harnier von A., Beitrag zur Geschichte des deutschen Grossgrundbesitses im Lande der Netze und Warte, Essen Iwaniak S., Ziemiańskie dobra kulturowe w województwie kieleckim (1944-1946), Kielce 1996. Jackowski T., Przyszłość naszego ziemiaństwa w Wielkopolsce, odb. z Dziennika Poznańskiego, Poznań 1904. Jackowski T. G., W walce o polskość, Kraków 1972. Jaeger M., Ziemianie kaliscy wobec powstania styczniowego, Dobrzyckie Studia Ziemiańskie, nr 1: 2010, s. 45-67. Jakóbczyk W., Krocząc gościńcem wytyczonym przez Karola Marcinkowskiego, Poznań 2007. Jakóbczyk W., Pierwsze Centralne Towarzystwo Rolnicze w Poznańskim, Poznań 1939. Jakóbczyk W., Studia nad dziejami Wielkopolski XIX wieku. Dzieje pracy organicznej, t. 1-3, Poznań 1951-1967. Jakóbczyk W., Towarzystwo Naukowej Pomocy w Wielkopolsce 1841-1939, Poznań 1985. Jakóbczyk W., W Poznańskim Bazarze 1838-1939, Poznań 1986. Jakóbczyk W., Wielkopolskie kółka rolnicze 1866-1939, Poznań 1982. Jakóbczyk W., Wojacy – organicznicy - narodowcy, Gdańsk 1987. Jakubowicz J., Sagi rodów polskich, Lublin 2000. Jałowiecki M., Requiem dla ziemiaństwa, Warszawa 2003. Jankowiak S., Kasyno Gostyńskie 1835-1846. U początków pracy organicznej w Wielkopolsce, Gostyń 1996. Jasiewicz K., Lista strat ziemiaństwa polskiego 1939-1956, Warszawa 1995. Jasiewicz K., Zagłada polskich Kresów. Ziemiaństwo polskie na Kresach Północno-Wschodnich Rzeczpospolitej pod okupacją sowiecką 1939-1941. Studium z dziejów zagłady dawnego narodu politycznego, Warszawa 1998. Jasiewicz K., Ziemianie wobec własnej zagłady oraz nieziemiańskie otoczenie wobec zagłady ziemiaństwa na Kresach Wschodnich RP 1939-1941, Przegląd Wschodni, z. 1: 1998, s. 103-118. Jasiewicz K., Ziemiaństwo i majątki ziemiańskie w okresie wojny obronnej 1939 r., Studia Historyczne, z. 2: 1996, s. 223-236. Jasiewicz K., Ziemiaństwo polskie w latach II wojny światowej. Próba systematyzacji czynników przetrwania, Studia Historyczne, z. 4: 1997, s. 537-551. Jasiewicz K., Zagłada ziemiaństwa kresowego, Warszawa 1997. Jaworski R., „Swój do swego”. Studium o kształtowaniu się zmysłu gospodarności Wielkopolan 1871-1914, Poznań 1998. Jurkowski R., Sukcesy i porażki. Ziemiaństwo polskie Ziem Zabranych w wyborach do Dumy Państwowej i Rady Państwa 1906-1913, Olsztyn 2009. Jurkowski R., Ziemiaństwo polskie Kresów Północno-Wschodnich 1864-1904. Działalność społeczno-gospodarcza, Warszawa 2001. Kaczmarek Z., Bank Handlowy w Warszawie S. A. 75 lat Oddziału w Poznaniu, Poznań 1995. Kaczmarek Z., Towarzystwo Tomasza Zana w Wielkopolsce i na Pomorzu (1920-1939), Warszawa 1985. Kaczmarek Z., Z dziejów ziemiaństwa gostyńskiego. Opis majętności Szelejewo Stanisława Karłowskiego w pierwszych latach II Rzeczypospolitej, Grabonoskie Zapiski Regionalne nr 4: 1994. Kałkowski A. M., Bazar Poznański. Zarys stuletnich dziejów 1838-1938, Poznań 1938. Karwowski S., Historya Wielkiego Księstwa Poznańskiego, t. I-III, Poznań 1918-1931. Kizwalter T., Ziemiaństwo połowy XIX w. wobec procesów modernizacji – idee kręgu Andrzeja Zamoyskiego, Przegląd Historyczny, t. 78: 1987, z. 4, s. 655-679. Komierowski R., Koła polskie w Berlinie 1847-1860, Poznań 1910. Komierowski R., Rys historyczny dwudziestopięcioletniego istnienia Towarzystwa Centralnego Gospodarczego na W. Ks. Poznańskie, Poznań 1886. Komorowski J., Ziemiaństwo jako przedmiot badań, Historyka. Studia Metodologiczne, t. 41: 2011, s. 109-135. Konopka M., Klejnot rodzinny, Warszawa 1992. Koprukowniak A., Ziemianie wobec problemu unickiego, Podlaski Kwartalnik Humanistyczny, nr 1: 1999, s. 91-111. Koprukowniak A., Ziemiaństwo Lubelszczyzny i Podlasia w XIX i XX wieku. Wybór prac z lat 1974-2005 wydany na jubileusz 75-lecia urodzin autora, Lublin 2005. Koprukowiak A., Ziemiaństwo w XVIII-XIX wieku. Konferencja naukowa, Radom, 7 grudnia 2004, Wschodni Rocznik Humanistyczny, t. 2: 2005, s. 445-446. Korzeniowska W., Ziemiaństwo na Górnym Śląsku w XIX i XX wieku. Studium monograficzne, Opole 1997. Kosk H., Generalicja polska, Pruszków 2001. Kosmanowa B., Biblioteki polskie w Wielkim Księstwie Poznańskim, Poznań 1982. Kosmanowie B. i M., Tytus Działyński i jego dzieło. 150 lat Biblioteki Kórnickiej, Wrocław 1978. Kosmowska-Kowalewska A., Kółka rolnicze i włościanek w Wielkopolsce, Poznań 1992. Kostrzewska E., Ruch organizacyjny ziemianek w Królestwie Polskim na początku XX wieku. Zarys dziejów w świetle prasy, Łódź 2007. Kościński K., Polskie ordynacje i związki rodzinne ze szczególnym uwzględnieniem ordynacji książąt Sułkowskich, Poznań 1909. Kowal S., Społeczeństwo Wielkopolski i Pomorza Nadwiślańskiego w latach 1871-1914, Poznań 1982. Kowecki J., Senatorowie i posłowie Sejmu Wielkiego, Warszawa 1991. Kozaczka M., Gospodarka ordynacji rodowych w Polsce: 1918-1939, Rzeszów 1996. Kozaczka M., Ziemiaństwo w województwie lwowskim w okresie międzywojennym, Prace Historyczno-Archiwalne, t. 15: 2005, s. 101-118. Kozłowski J., Niemcy w południowej Wielkopolsce (do 1918 r.), Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Zarządzania i Bankowości w Poznaniu, nr 2: 1998, s. 223-242. Krajobraz wielkoobszarowych majątków ziemskich w Wielkopolsce – od Turwi do Sobiejuch. Materiały seminarium naukowo-konserwatorskiego Czempiń-Lubostroń 16-18 września 1992, pod red. A. Michałowskiego, Warszawa 1993. Krzepela J., Spis miejscowości i rodów ziemiańskich województwa pomorskiego, Kraków 1925. Książka jubileuszowa wydana w 50. rocznicę założenia Towarzystwa Rolniczego Inowrocławsko-Strzelińskiego, Inowrocław 1912. Księga adresowa gospodarstw rolnych województwa poznańskiego, Poznań 1926. Księga Jubileuszowa wydana w 50-tą rocznicę założenia Centralnego Towarzystwa Gospodarczego w Wielkim Księstwie Poznańskim, Poznań 1911. Kufel S., Nad Ziemiaństwem Polskim Kajetana Koźmiana. Interpretacje i konteksty, Zielona Góra 2000. Kulesza M., Patatyn M., Ziemiaństwo po 1945. Między eksterminacją a degradacją. Analiza zjawiska na przykładzie przedstawicieli rodu Grocholskich – Adama Remigiusza i Ksawerego, /w:/ Wyzwoleni, ale nie wolni (1945-1989). Studia z historii najnowszej, t. 2, pod red. A. Popławskiej, B. Świtalskiej-Starzeńskiej, M. Wasilewskiego, R. R. Wasilewskiego, Warszawa 2015, s. Statistisches Handbuch der Provinz Posen (…), Posen 1865. Kwilecki A., Stratyfikacja warstw wyższych w dawnej Polsce, Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, 1996, z. 1. Kwilecki A., Ziemiaństwo wielkopolskie, Warszawa 1998. Kwilecki A., Ziemiaństwo wielkopolskie. Między wsią a miastem, Poznań 2001. Kwilecki A. (red.), Ziemiaństwo wielkopolskie. W kręgu arystokracji, Poznań 2004. Kwilecki A., Zagłada wielkopolskiego ziemiaństwa, Przegląd Zachodni, 1996, nr 3, s. 129-136. Leitgeber S., Kolekcjonerzy, Dziennik Poznański z 4 III 1994 r. Leitgeber S., Poznańskie impresje, Poznań 1994. Leitgeber S., U Adamów Żółtowskich, Życie i Myśl nr 2: 1996, s. 49-58. Łaszkiewicz T., Ziemiaństwo niemieckie na Kujawach Zachodnich w okresie międzywojennym, Ziemia Kujawska, t. 15: 2002, s. 47-90. Łaszkiewicz T., Ziemiaństwo na Pomorzu w okresie dwudziestolecia międzywojennego – w perspektywie codzienności, Inowrocław-Toruń 2013. Łossowski P., Dyplomacja Drugiej Rzeczypospolitej. Z dziejów polskiej służby zagranicznej, Warszawa 1992. Łoś A., Styl życia ziemiaństwa polskiego po drugiej wojnie światowej, Lublin 2008. Łoś P. S., Szkice do portretu ziemian polskich XX wieku, Warszawa 2005. Łuczak A., Utracone decorum. Grabież dóbr kultury z majątków ziemiaństwa polskiego w Wielkopolsce w czasie okupacji niemieckiej w latach 1939-1945, Warszawa-Poznań 2011. Maciejewski J., Mickiewicza wielkopolskie drogi. Rekonstrukcje i refleksje, Poznań 1972. Magnateria polska jako warstwa społeczna, pod red. W. Czaplińskiego i A. Kerstena, Toruń 1974. Malanowski J. G., Ziemiaństwo, włościanie, dwór a wieś, Rocznik Warszawski, t. 34: 2006, s. 131-158. Malewski C., Rody szlacheckie w powiecie lidzkim na Litwie w XIX wieku, Wilno 2002. Małyszko S., Majątki wielkopolskie, t. III. Powiat ostrowski, Szreniawa 1996. Małyszko S., Gajda Ł., Majątki wielkopolskie, T. II: Powiat pleszewski, Szreniawa 1994. Marciniak R., Mężyński A., Polskie biblioteki wielkoziemiańskie (rodowe, ordynackie i fundacyjne) w okresie zaborów. Cz. 1 i 2, Studia o książce, t. 15: 1985; t. 16: 1986. Marek D., Ordynacja gołuchowska Izabelli z Czartoryskich Działyńskiej (1830-1899), Poznań 1994. Markowski M. B., Obywatele ziemscy w województwie kieleckim 1918-1939, Kielce 1993. Markowski M. B., Sfery przemysłowe i ziemiaństwo w województwie kieleckim 1918-1939, Kielce 1990. Matelski D., Niemcy w Polsce w XX wieku, Warszawa 1999. Mężyński A., Wielkoziemiańskie biblioteki publiczne w Polsce w latach 1772-1918, Roczniki Biblioteczne, R. 46: 2002, s. 211-242. Mich W., Ideologia polskiego ziemiaństwa 1918-1939, Lublin 2000. Mich W., Związek Ziemian w Warszawie (1916-1926). Organizacja i wpływy, Lublin 2007. Mieczkowski Z., Ziemianie wymazani przez historię, Rzeczpospolita, 2008, nr 176, s. A22-A23. Mieleń A., Ordynacje w dawnej Polsce, Pamiętnik Historyczno-Prawny t. 7 z. 2., Lwów 1929. Miklaszewski S., Ziemiaństwo w pracy społecznej, Warszawa 1929. Miller M., Arystokracja, Warszawa 1993. Miśkiewicz B., Z dziejów łowiectwa w Wielkopolsce, Poznań [1994]. Molik W., Inteligencja polska w Poznańskiem w XIX i początkach XX wieku, Poznań 2009. Molik W., Kształtowanie się inteligencji polskiej w Wielkim Księstwie Poznańskim (1841-1870), Warszawa-Poznań 1979. Molik W., Polskie peregrynacje uniwersyteckie do Niemiec 1871-1914, Poznań 1989. Molik W., Recepcja literatury pięknej w środowiskach ziemiańskich dziewiętnastowiecznej Wielkopolski, Grabonoskie Zapiski Regionalne, t. 6: 1996, s. 27-35. Molik W., Starania niemieckich właścicieli ziemskich o rozszerzenie polityki germanizacyjnej władz pruskich w Wielkim Księstwie Poznańskim w końcu pierwszej połowy XIX wieku, Studia Historia Slavo-Germanica nr 9: 1980. Molik W., Zmiany stylu życia ziemiaństwa wielkopolskiego w XIX i na początku XX wieku, Kronika Wielkopolska 1996 nr 2, s. 35-47. Molik W., Życie codzienne ziemiaństwa w Wielkopolsce w XIX i na początku XX wieku. Kultura materialna, Poznań 1999. Nauka w Wielkopolsce. Przeszłość i teraźniejszość, pod red. G. Labudy, przy współudziale W. Jakóbczyka i S. Weymana, Poznań 1973. Nawrocki S., Rozwój kapitalizmu w rolnictwie Wielkopolski w latach 1793-1865 (na przykładzie majątku lwóweckiego), Poznań 1962. Niekammer’s Güter-Adressbücher, Bd. VI, Leipzig 1913. Niemcy w Poznańskiem wobec polityki germanizacyjnej 1815-1920, pod red. L. Trzeciakowskiego, Poznań 1976. Niklewski M., Warunek bytu większej własności, Gazeta Rolnicza, R. LXXV 1935, nr 1-2, s. 12-15. O polskich elitach raz jeszcze. Studia ofiarowane profesor Janinie Leskiewiczowej z okazji dziewięćdziesiątych urodzin, pod red. T. Epszteina, S. Górzyńskiego, A. Karpińskiego, Warszawa 2007. Obrębki J., Polesie, Warszawa 2007. Orłowicz M., Przewodnik po województwie poznańskim, Warszawa 1923. Paprocki F., Wielkie Księstwo Poznańskie w okresie rządów Flottwella (1830-1841), wyd. II, Poznań 1994. Patro G., Mieszczaństwo i ziemiaństwo polskie w walce o przewodnictwo polityczne w Wielkim Księstwie Poznańskim w latach 1871-1893, Wągrowiec 2001. Perzyna K., Wtorek. Ostatni ziemianie ze szlacheckich rodów, Łódź 2005. Piasta A., Ziemiaństwo powiatu piotrkowskiego a powstanie styczniowe – przykład postaw, /w:/ Gloria victis 1863 r. Studia i szkice z dziejów powstania styczniowego, Warszawa-Piotrków Trybunalski 2013, s. 17-39. Piekarski F. B., Ziemiaństwo krajowe, Kraków 1809. Piekarski T., Ideologia i postawy ziemian Mazowsza Płockiego w okresie międzywojennym, /w:/ Maj E., Gryz J., Kirwiel E., Podgajna E., Sen o potędze. Bezpieczeństwo, suwerenność, mocarstwowość. Rzeczpospolita Polska 1918-1939, Lublin 2014, s. 393-408. Piekarski T., Postawy polityczne ziemian Mazowsza Płockiego w okresie międzywojennym, Notatki Płockie, 2010, nr 4, s. 18-26. Piekarski T., Ziemiaństwo płockie w pierwszych latach II Rzeczypospolitej, Płockie Zeszyty Archiwalne, z. 1: 2010, s. 111-131. Piekarski T., Ziemiaństwo Mazowsza Płockiego w latach 1918-1939, Poznań 2013. Pleśniarski B., Poglądy Wielkopolan na sprawy wychowawcze i oświatowe w świetle prasy W. Ks. Poznańskiego 1815-1847, Wrocław etc. 1962. Polska kultura ziemiańska. Szkice i rozprawy, pod red. E. Kosowskiej, Katowice 1995. Polskie Towarzystwo Ziemiańskie. Spis członków, Warszawa 2005. Pomorskie rody ziemiańskie w czasach nowożytnych, pod red. W. Jastrzębskiego, Toruń 2004. Potocki S. K., Polskie związki rodzinne w pierwszym dziesięcioleciu XX w., Herald, nr 6: 1992. Pruski W., Dwa wieki polskiej hodowli koni arabskich (1778-1978) i jej sukcesy na świecie, Warszawa 1983. Pruszak T. A., O ziemiańskim świętowaniu, Warszawa 2006. Pruszak T. A., Ziemiański savoir-vivre, Warszawa 2014. Przegaliński A., Społeczna działalność lubelskich ziemian w ramach autonomicznego Wydziału Lubelskich Kolonii Letnich 1898-1914, Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, Sectio F, Historia , vol. 57: 2002, s. 121-138. Przegaliński A., Wokół dworu i parku. Studia z duchowej i materialnej kultury ziemiaństwa lubelskiego po powstaniu styczniowym, Lublin 2011. Przeniosło M., Ziemiaństwo w Królestwie Polskim i jego straty poniesione w pierwszym roku Wielkiej Wojny, Dzieje Najnowsze. Kwartalnik poświęcony historii XX wieku, R. 36: 2004, nr 3, s. 95-112. Przybyszewski S. M., Ziemianie. Pałace, dwory i dworki nad Nidą, Nidzicą i Szreniawą. Dziedzictwo kultury narodowej na Ponidziu, Kazimierza Wielka 2012. Raczyński E., Wspomnienia Wielkopolski, t. I, Poznań 1842. Rocznik wsi polskiej 1913. Adresy obywateli ziemskich Królestwa Polskiego, Litwy i Rusi, opr. A. Laskowski, Warszawa 1913. Rogowska M., Z dziejów mecenatu artystycznego w Polsce w latach 1918-1930, Warszawa 1934. Romanowski J., Nowy informator oraz skorowidz czyli spis nieruchomości m. Radomia oraz alfabetyczny wykaz właścicieli tychże nieruchomości i właścicieli nieruchomości na przedmieściach m. położonych, Radom 1902. Rostworowski S., Poznański Związek Hodowców Koni, /w:/ Księga Pamiątkowa na 75-lecie „Gazety Rolniczej” 1861-1935, t. I, Warszawa 1938. Roszkowski W., Landowners in Poland 1918-1939, New York 1991. Roszkowski W., Lista największych właścicieli ziemskich w Polsce w 1922 r., Przegląd Historyczny 1983 z. 2, s. 281-299. Roszkowski W., Gospodarcza rola większej prywatnej własności w Polsce 1918-1939, Warszawa 1986. Rudnicki Sz., Ziemiaństwo polskie w XX wieku, Warszawa 1996. Rychlikowa I., Ziemiaństwo polskie 1789-1864. Zróżnicowanie społeczne, Warszawa 1983. Rychlikowa I., Ziemiaństwo polskie 1795-1945. Obraz struktury społecznej, Dzieje Najnowsze 1986 nr 2, s. 109-128. Rychlikowa I., Ziemiaństwo polskie 1789-1864. Zróżnicowanie społeczne, Warszawa 1983. Rycerze, szlachta, ziemianie. Szlachetnie urodzeni na ziemi wschowskiej i pograniczu wielkopolsko-śląskim, pod red. P. Klinta, M. Małkus i K. Szymańskiej, Wschowa-Leszno 2014. Rzepniewska D., Ziemiaństwo w kręgu oddziaływania Warszawy 1807-1864, Polska XIX i XX wieku. Dzieje Społeczne, Warszawa 1982. Sass M., Dzieje Gostycyna i okolicy. Pradzieje, rycerze, szlachta, ziemianie, Bydgoszcz-Gostycyn 2006. Schirmer M., Parcelacja wielkiej własności ziemskiej w okresie międzywojennym jako próba sanacji stosunków społecznych na wsi, Wiadomości Ziemiańskie, nr 11; 2002. Seifert E., Güter=Adreßbuch für die Provinz Posen, Leipizg 1913. Siekierski S., Kultura szlachty polskiej w latach 1864-2001, Pułtusk 2003. Sikorska-Kulesza J., Deklasacja drobnej szlachty na Litwie i Białorusi w XIX wieku, Pruszków 1995. Sikorski J., Ziemianin bez kompleksów, Gdańsk 1991. Skałkowski A. M., Bazar Poznański. Zarys stuletnich dziejów (1838-1938), Poznań 1938. Skąpski M., Powrót dziedzica. Żółtowscy w Wargowie, Głos Wielkopolski z 22/23 VI 1991 r. Skirmut B., Z życia dworu polskiego. Powieść, Wilno 1939. Skuratowicz J., Polskie środowisko ziemiańskie, /w:/ Dzieje historii sztuki w Polsce. Kształtowanie się instytucji naukowych w XIX i XX wieku, pod red. A. S. Labudy, przy współpracy K. Zawiasa-Staniszewskiej, Poznań 1996. Spis alfabetyczny obywateli ziemskich Królestwa Polskiego ze wskazaniem ostatniej stacji pocztowej, Warszawa 1909. Spis członków Wielkopolskiego Związku Ziemian. Stan z dnia 1 października 1937 r., Poznań 1937. Spis ziemian Rzeczypospolitej Polskiej w roku 1930, opr. T. Epsztein i S. Górzyński, Warszawa 1990-1996. Staniewicz R. W., Nad książką o dziejach niemieckiej wielkiej własności ziemskiej w Wielkopolsce, Studia Historia Slavo-Germanica nr 2: 1973, s. 123-152. Stosunek polskiej a niemieckiej większej własności w Wielkiem Księstwie Poznańskiem przed 30-tu laty a dzisiaj, opr. L. Żychliński, Poznań [1878]. Stosunki społeczne w Poznańskiem, Biblioteka Warszawska, t. III: 1901,cz. 2., s. 225-226. Studia nad ziemiaństwem w XIX i XX wieku, t. 4, pod red. Z. Gołębiowskiej, A. Koprukowniaka i A. Przegalińskiego, Lublin 2014. Stupnicki H., Galicya pod względem topograficzno-geograficzno-historycznym, Lwów 1869. Stupnicki H., Geograficzno-statystyczny opis królestwa Galicyi i Lodomerii, Lwów 1864. Stupnicki H., Imionopis poległych i straconych ofiar powstania roku 1863 i 1864, Lwów 1865. Stupnicki H., Pamiętnik zasłużonych w Polsce ludzi, Lwów 1876. Szafer K., Ziemiaństwo jako elita społeczeństwa polskiego w Wielkopolsce, Problemy Humanistyki, z. 6: 2000, s. 53-62. Szafer K., Ziemiaństwo jako elita społeczeństwa polskiego w Wielkopolsce na przełomie XIX i XX wieku, Zielona Góra 2005. Szczerbińska B., Ziemiaństwo w Guberni Łomżyńskiej na przełomie XIX i XX wieku, Łomża 2007. Szczerbińska B., Ziemiaństwo z powiatu sokólskiego wobec zmian administracyjnych i przemian społeczno-gospodarczych na wsi, Studia Podlaskie, t. 18: 2009/2010, s. 111-129. Szlachta i ziemianie między Wisłą a Pilicą w XVI-XX wieku. Studia z dziejów społeczno-gospodarczych, pod red. J. Gapysa, M. Nowaka i J. Pielasa, Kielce 2008. Szlachta i ziemiaństwo na Mazowszu i Podlasiu w XIX-XX wieku, red. G. Welik, Siedlce 2006. Szlachta i ziemiaństwo na pograniczach kulturowych dawnej Rzeczypospolitej. Od XVI do początku XX wieku, pod red. D. Michaluk i K. Mikulskiego, Warszawa 2016. Szlachta i ziemiaństwo na Pomorzu w dobie nowożytnej XVI-XX wieku, pod red. J. Dygały, Toruń 1993. Szlachta i ziemiaństwo polskie oraz niemieckie w Prusach i Niemczech w XVIII-XX w. Materiały z sesji naukowej 22-24 X 1993 r. w Szczecinie, pod red. W. Stępińskiego, Szczecin 1996. Szyller S., Czy mamy polską architekturę?, Warszawa 2013. Ślaski S. K., Fundatorzy klasztoru na Świętej Górze pod Gostyniem, Nasza Przeszłość, R. 32: 1970, s. 183-221. Ślusarek K., W przededniu autonomii. Własność ziemska i ziemiaństwo zachodniej Galicji w połowie XIX wieku, Warszawa 2013. Ta pamięć w nas tkwi… Rody Rzeczypospolitej Wielu Narodów w kręgu tradycji i współczesności. Materiały z konferencji Lublin 8-9 XI 2007, pod red. I. Goral, A. Gila, J. Kłoczowskiego, Lublin 2008. Taborski L., Ziemiaństwo ziemi łomżyńskiej jako „warstwa oświecona” i jej udział w życiu kulturalno-oświatowym, Ciechanowskie Studia Muzealne, t. 5: 2007, s. 109-119. Tarczyński M., Generalicja powstania listopadowego 1830-1831, Warszawa 1988. Trzeciakowski L., Elity polskie wobec „Risorgimento”, Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka, R. 64: 2009, nr 2-3, s. 401-408. Trzeciakowski L., Polityka polskich klas posiadających w Wielkopolsce w erze Capriviego (1890-1894), Poznań 1960. Trzeciakowski L., Posłowie polscy w Berlinie 1848-1928, Warszawa 2003. Tu są nasze korzenie. Praca zbiorowa członków Oddziału Dolnośląskiego Polskiego Towarzystwa Ziemiańskiego, pod red. M. Wilanda i in., Wrocław 2000. Umińska B., W kręgu mazowieckich ziemian przełomu XIX i XX wieku, Ciechanów 2008. Urbański A., Z czarnego szlaku i tamtych rubieży. Zabytki polskie przepadłe na Podolu, Wołyniu i Ukrainie, Gdańsk 1991. Ustrzycki M., Ziemianie polscy na Kresach w latach 1864-1914. Świat wartości i postaw, Kraków 20206. Veritate et Scientia. Księga pamiątkowa w 125-lecie PTPN, pod red. A. Gąsiorowskiego, Warszawa-Poznań 1982. W kręgu przeżyć i wyobrażeń wielkopolskiej rodziny ziemiańskiej, Gdańsk 1994. Wachowicz-Makowska J., Świat zapamiętany, Warszawa 2002. Wardacka A., Ziemiaństwo polskie powiatu chojnickiego do 1939 r., Bydgoszcz 2009. Welik G., Ziemiaństwo guberni siedleckiej 1867-1912, Siedlce 2009. Wieś a dwór na ziemiach polskich w XIX i XX wieku, pod red. W. Cabana i M. B. Markowskiego, Kielce 1999. Więckowska H., Opozycja liberalna w Królestwie Kongresowym 1815-1830, Warszawa 1925. Wilusz Z., O „gospodarczej” ochronie przyrody, zapoczątkowanej przez D. Chłapowskiego około r. 1820, Przyroda Polski Zachodniej, 1957, nr 1./2, s. 11-28. Włodek J., Dzieje zagłady ziemiaństwa polskiego południowo-zachodniej Białostocczyzny w latach 1939-1944, Skierniewice 2005. Wolikowska I., Bolszewicy w polskim dworze, Łomża 1990. Wolska A., Ziemianie. Pomiędzy rzeczywistością a wspomnieniem, Kraków 1998. Wróblewska-Kulig M., Ziemianie, Nowy Sącz 2006. Wysocka B., Kultura literacka Wielkopolski w latach 1919-1939, Poznań 1990. Z dziejów mecenatu kulturalnego w Polsce, pod red. J. Kosteckiego, Warszawa 1999. Z życia codziennego szlachty i ziemiaństwa między Wisłą a Pilicą w XVI-XX wieku. Studia, pod red. J. Gapysa, M. Nowaka i J. Pielasa, Kielce 2010. Zajączkowski A., Szlachta polska. Kultura i struktura, Warszawa 1993. Zaroszyc D., Wykaz właścicieli ziemskich dawnego województwa łódzkiego, Warszawa 1991. Zbrodnie Wehrmachtu w Wielkopolsce w okresie zarządu wojskowego (1 września-25 października 1939), Kalisz 1986. Zielińska A., Ziemiaństwo polskie w Republice Litewskiej wobec języka polskiego (okres międzywojenny). Uwagi wstępne, Etnografia Polska, z. 1-2: 2000, s. 115-124. Ziemianie i zachowawcy w B. B. (zbiór głosów pism w grudniu 1928 i styczniu 1929), Warszawa 1929. Ziemianie. Pomiędzy rzeczywistością a wspomnieniem, wstęp T. Chrzanowski, opr. A. Wolska, Kraków 1998. Ziemianie wobec okupacji 1939-1945. Materiały z konferencji „Czyn niepodległościowy ziemian polskich podczas II wojny światowej” zorganizowanej w dniu 12 III 2004 r. przez Instytut Pamięci Narodowej, Polskie Towarzystwo Ziemiańskie, Klub Historyczny im. Gen. Stefana Roweckiego oraz Światowy Związek Żołnierzy Armii Krajowej, pod red. M. Wenklara, Kraków 2006. Ziemiaństwo a ruchy niepodległościowe w Polsce XIX i XX wieku, pod red. W. Cabana i M. B. Markowskiego, Kielce 1994. Ziemiaństwo i większa własność rolna: (stan posiadania, praca społeczna i gospodarcza, produkcja i obciążenia), Komitet Redakcyjny Warszawa 1929. Ziemiaństwo kaliskie, wielkopolskie i polskie w XIX i XX wieku, pod red. J. Durki, Zeszyty Kaliskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk 15, Kalisz 2015. Ziemiaństwo na Lubelszczyźnie. Materiały sesji naukowej zorganizowanej w Muzeum Zamoyskich w Kozłówce, 8-9 czerwca 2000, opr. R. Maliszewska, Kozłówka 2001. Ziemiaństwo na Lubelszczyźnie II. Materiały II Sesji Naukowej zorganizowanej w Muzeum Zamoyskich w Kozłówce 22-24 maja 2002, Kozłówka 2003. Ziemiaństwo na Lubelszczyźnie III. Panie z dworów i pałaców. Materiały III sesji naukowej zorganizowanej w Muzeum Zamoyskich w Kozłówce, 11-13 października 2006, T. 1, pod red. H. Łaszkiewicza, Lublin 2007. Ziemiaństwo na Lubelszczyźnie IV. Ziemianie w podróży. Materiały IV sesji naukowej zorganizowanej w Muzeum Zamoyskich w Kozłówce w dniach 8-10 października 2008 r., t. 1-2, pod red. H. Łaszkiewicza, Lublin 2010. Ziemiaństwo na Lubelszczyźnie V. Praca i życie codzienne w majątku ziemiańskim. Materiały V sesji naukowej zorganizowanej w Muzeum Zamoyskich w Kozłówce w dniach 12-14 października 2012 roku, pod red. H. Łaszkiewicza, Lublin 2012. Ziemiaństwo polskie 1795-1945. zbiór prac o dziejach warstwy i ludzi, pod red. J. Leskiewiczowej, Warszawa 1985. Ziemiaństwo polskie 1920-1945. Zbiór prac o dziejach warstwy i ludzi, pod red. J. Leskiewiczowej, Warszawa 1988. Ziemiaństwo – Rolnictwo – Samorządy województwa łódzkiego, t. I, pod red. Z. Kotkowskiego i S. Grodzieńskiego, Łódź 1928. Ziemiaństwo w pracy społecznej, pod red. S. Miklaszewskiego, Warszawa 1929. Ziółkowski J., Podręcznik statystyczno-adresowy większej własności polskiej w W. Księstwie Poznańskiem i Prusach Zachodnich, Poznań 1890. Zjazd ziemiański 5-ciu województw centralnych, Warszawa 1939. Znaczące rody i ich siedziby w Wielkopolsce. Konferencja pod patronatem dr. inż. Włodzimierza Łęckiego Wojewody Poznańskiego, Kórnik 1994. Żabińska I., Ziemianie z województwa warszawskiego w latach 1918-1945, Toruń 2011. Żabko-Potopowicz A., Stulecie działalności Ziemiaństwa Polskiego 1814-1914, Warszawa 1929. Żarnowski J., Społeczeństwo II Rzeczypospolitej 1918-1939, Warszawa 1973. Żenkiewicz J., Ziemiaństwo polskie w Republice Litewskiej w okresie międzywojennym, Toruń 1998. Żychliński T., Kronika żałobna rodzin wielkopolskich od 1863-1876, Poznań 1877. Życie codzienne ziemiaństwa w Wielkopolsce w XIX i na początku XX wieku. Kultura materialna, Poznań 1999. Życie naukowe w Polsce w drugiej połowie XIX i w XX wieku. Organizacje i instytucje, pod red. B. Jaczewskiego, Wrocław etc. 1987.